VOORBEREIDING KAN OOK ACHTERAF
Excuus aan al mijn oud-cursisten
Ik ga iets bekennen. Ik vertel al jaren aan wie het horen wil hoe het schrijfproces eruit moet zien. Een soort ‘locatie-locatie-locatiemantra’ van een makelaar. Bij mij luidt die: voorbereiding-voorbereiding-voorbereiding. Zo overtuigd van nut en noodzaak dat ik voorbereiding als één van de belangrijkste schrijftips zag. Zie. Nog steeds hoor. Maar wie zegt dat de voorbereiding als eerste moet? Ik niet meer.
‘When we read, we start at the beginning and continue until we reach the end; when we write, we start in the middle and fight our way out.’
Deze quote van dichteres Vicky Karp komt uit het boek Write anything van Laura Brown.* Altijd leuk om te lezen wat de schrijfadviezen van anderen zijn. Daarom las ik het boek. Ik dacht: Wie weet voeg ik er één of twee adviezen toe aan mijn arsenaal. Niet verwacht dat het boek mijn blik op het schrijfproces zou veranderen.
Stappen in een cirkel
Voorbereiding beschouw ik al jaren als één van de belangrijkste adviezen in mijn schrijftrainingen. Helder schrijven begint nu eenmaal bij helder denken. Bij iedere schrijfklus moet je dan ook zorgen dat je antwoord hebt op de drie basisvragen: Voor wie schrijf je, wat schrijf je en waarom schrijf je ofwel wat wil je van de lezer? Dat moet je weten, anders kan je domweg geen effectieve tekst schrijven. Vervolgens ga je brainstormen, structureren, formuleren en afwerken.
Deze stappen staan nog steeds als een huis. Dat zegt Laura Brown ook. Zij verdeelt het schrijfproces in: purpose (waarom) – reader (voor wie) - brainstorm (wat) – organize (structureren) - draft (formuleren) - revise (afwerken). Het heel grote verschil is dat zij het schrijfwerk niet neerzet als een lineair proces, maar het presenteert in een ‘spinner’. Een cirkel dus, een draaischijf. Want, zo zegt ze: Alle stappen zijn noodzakelijk, maar het maakt niet uit waar je begint.
Schuldbewust
Verdomd. Toen moest ik eerlijk zijn. Veel mensen beginnen bij de draft of de outline. Dat is nu eenmaal hoe mensen werken. En ik begin ook meestal gewoon met schrijven. Soms denk ik dan schuldbewust aan al die cursisten die ik op het hart drukte toch vooral eerst de voorbereidende werkzaamheden te doen. En nogmaals: die zijn heel belangrijk. Maar ze kunnen ook nadat je een eerste versie hebt geschreven. Of een opzet hebt gemaakt.
Bij deze dus: excuus aan al mijn oud-cursisten. Ik hoop dat jullie inmiddels je eigen weg hebben gevonden in mijn adviezen. Dat jullie – net zo eigenwijs als ik – soms gewoon in het midden beginnen. En ik hoop dat jullie vervolgens heel hard nadenken over die drie basisvragen. Want voorbereiding blijft noodzakelijk, wanneer je die ook doet.
* Met dank aan mijn aardige collega’s van Wit Communicatie van wie ik dit boek kreeg voor mijn verjaardag!