EEN ONGELUK VOOR EEN BLOG
Pas op voor pejorisatie
Marc, de creatieve chauffeur. Het stond er echt, op de voorkant van de vrachtwagen die me tegemoet reed. Ik beging bijna een ongeluk. ‘Waarom zou een chauffeur creatief moeten zijn?’, dacht ik. ‘Waarom wordt het woord creatief te pas en te onpas gebruikt?’ Ik wilde een foto maken van de tekst. Maar toen was Marc natuurlijk al voorbij.
Ik kreeg diezelfde week nog een andere kans. Midden in het Groene Hart reed ik langs een groot bord met de tekst ‘Creatief wonen in…’ Ik geloof dat het Ter Aar was. Of Woubrugge. Maar vanwege achteropkomend verkeer moest ik ook deze photo opportunity laten schieten.
Geuzennaam
Wat is dat toch met het woord creatief? Toen ik begon als tekstschrijver bij een reclamebureau – in de tijd dat die bureaus nog zo heetten – werd het spaarzaam gebruikt, als geuzennaam. Je was als tekstschrijver of art director ‘een creatief’. Daarmee was je een andere diersoort dan bijvoorbeeld de account manager die per definitie niet creatief was.
Maar het woord werd steeds vaker gebruikt, er werd zelfs een hele industrie naar vernoemd. Toen was het hek wel van de dam. Inmiddels is alles en iedereen creatief. Wat in feite ook zo is.
Pejoratief
Het woord creatief is steeds meer gedevalueerd tot een loze term. Of erger nog: een pejoratief. Dat is een van oorsprong neutraal woord dat een negatieve betekenis krijgt. Zoals het woord wijf. Een paar eeuwen geleden had je het dan nog gewoon over je echtgenote, inmiddels moet je niet meer zo over je vrouw praten. En zo zijn er meer voorbeelden. Zuipen is bijvoorbeeld een andere tak van sport geworden dan drinken.
Ook ‘creatief’ heeft steeds meer een negatieve betekenis gekregen. Het zou me niet verbazen als het daarbij geholpen is door het programma ‘Creatief met kurk’. Dat programma heeft het imago van creativiteit geen goed gedaan. ‘Altijd van je af.’
De klad erin
Punt is dat zo’n proces van pejorisatie niet te stoppen is. Als de klad er eenmaal in zit, vijzel je de betekenis van een woord niet zomaar weer op. De (creatieve) voorhoede zal met een andere benaming moeten komen om zich te onderscheiden van de gewone medemens. Intussen rijden, wonen, eten en slapen we lekker creatief met z’n allen.
Met andere woorden: vind je een bepaald woord prettig, sterk of treffend? Gebruik het dan niet te vaak, zorg dat het niet populair wordt. Pejorisatie ligt op de loer. Marc is overigens inderdaad geen gewone chauffeur. Ik heb hem gegoogled. Hij heeft een “functionele vrachtauto met veel mogelijkheden en compleet met kraan en aanhangwagen.”