BITTERBALLEN BEDREIGD
Over het belang van het behoud van taal
Van de meer dan 7.000 talen in de wereld zijn er 2.500 tot 3.000 bedreigd. Ze worden niet officieel onderwezen en door steeds minder mensen gesproken. Het gaat hierbij niet alleen om talen die in binnenlanden gesproken worden, ook kleinere nationale talen worden bedreigd. Hoe erg is dat?
Meer dan 220 miljoen kinderen wereldwijd krijgen les in een andere taal dan hun eigen taal. Daardoor hebben ze vanaf het begin van hun schoolloopbaan al een achterstand. Dat geldt vooral voor inheemsen in landen als Suriname, Mexico, Brazilië en de Filippijnen, om er maar een paar te noemen. Doordat de kinderen hun eigen taal niet gebruiken op school, verdwijnen de inheemse talen. En met de talen de inheemse culturen.
Waardevolle kennis
Hoe erg is dat? Erg. Want elke taal staat voor een cultuur en een uniek wereldbeeld. Bovendien is in de inheemse culturen vaak waardevolle kennis besloten over duurzaam gebruik van de natuur. Die kennis hebben wij hard nodig voor behoud van onze planeet.
De Rutu Foundation probeert het tij te keren met intercultureel, meertalig onderwijs. Deze Nederlandse stichting richt zich op inheemse kinderen wereldwijd, zodat die les krijgen in de eigen taal én in de dominante taal van het land. Daardoor leren de kinderen makkelijker en zijn ze beter voorbereid op de toekomst. Bovendien ontwikkelen ze trots op de eigen cultuur, waardoor deze behouden blijft.
157 talen in Estland
Maar niet alleen de inheemse talen sterven uit. In Estland wordt de nationale taal bedreigd. Het Ests wordt nergens anders ter wereld gesproken. Onder meer het grote aantal Russen in het land – 300.000 op een totale bevolking van 1,3 miljoen – vormen een bedreiging van de nationale taal. Daarnaast zijn er immigranten van Oekraïne, Letland, Armenië, maar ook uit Afrika en Azië. Estland heeft een telling gedaan en kwam tot 157 verschillende talen binnen de landsgrenzen.
Opvallend is dat de regering heeft geaccepteerd dat Estland een meertalig land is. De regering stimuleert zelfs dat Esten meer talen beheersen, want dat is goed voor de economie. Als er tien studenten zijn die dezelfde moedertaal spreken, dan moet de onderwijsinstelling hen les geven in die taal. Maar wel met behoud van de nationale taal. Leerlingen moeten een bepaald basisniveau hebben in het Ests.
Nederlands onder druk
En het Nederlands dan? Het Nederlands is ook maar een klein taalgebied. Ook wij ondervinden de druk van een andere, dominante taal, namelijk het Engels. Bovendien worden in Nederland veel andere talen gesproken. Een telling als in Estland ontbreekt. Wel gaan er steeds meer geluiden op ook in Nederland intercultureel, tweetalig onderwijs in te voeren, om kinderen van migranten een betere kans te geven.
Komt het Nederlands daarmee niet onder druk? En daarmee de Nederlandse cultuur? Ik ben daar niet bang voor. De Zwarte-Pietdiscussie toont aan hoe zeer we bereid zijn voor onze cultuur op te komen, zelfs als het cultuurverschijnsel beter en met minimale inspanning aangepast kan worden aan deze tijd.
Behoud van de bitterbal
Gaston Dorren schrijft in Onze Taal van november 2014 over Nederlandse woorden die onvertaalbaar zijn. Het levert een interessant rijtje op met onder meer voorleesvader, dauwtrappen, klootschieten, uitwaaien, bitterballen en elfstedenkoorts. Dat zijn meer dan woorden. Dat zijn culturele fenomenen, die we niet samen met de taal willen verliezen.
Als we ons hard willen maken voor het behoud van de bitterbal en de elfstedenkoorts, dan moeten we ons eerst bewust worden van het belang van het behoud van de Nederlandse taal. Als we de scope iets ruimer nemen, dan moeten we ons bewust worden van het belang van het behoud van 7000 talen wereldwijd. Een begin: Rutu Foundation. Lees verder.