ONJUIST BEELD MET DE JUISTE WOORDEN
Over het verraad van de taal
Woorden kunnen veel duidelijk maken. Ze kunnen ook veel verhullen. Sterker nog, de juiste woorden kunnen een heel onjuist beeld geven. Paulien, orthopedagoog in de jeugdzorg, liep er tegenaan toen zij in de coronacrisis ouders telefonisch ging begeleiden. “Ze hield me op afstand met precies de juiste terminologie.”
De arts van het consultatiebureau had vlak voor de coronamaatregelen de driejarige peuter nog gezien voor zijn prikken en oogcontrole. De moeder van de peuter vertelde dat het een gevoelige jongen is. Hij heeft driftbuien, is snel overprikkeld en slaapt slecht. De arts van het consultatiebureau vraagt de moeder of Paulien haar mag bellen. Dat mag.
Spiegelen
“Normaal gesproken ga ik naar het gezin toe, maar door de coronamaatregelen kon dat niet”, vertelt Paulien. “Dus deed ik het gesprek telefonisch. Moeder vertelt dat ze vaak na elf uur ’s morgens al moeite heeft om rustig te reageren op haar kind. Ze vertelt ook dat ze een moeilijke tijd achter de rug heeft. Ze heeft een postnatale depressie gehad. Het maakt haar nog steeds verdrietig en boos.”
Tijdens het telefoongesprek komt de moeder zelf met een gedachte. “De moeder vroeg zich af of haar zoontje misschien boos is, omdat zij boos is. Ze zei: ‘Kan het zijn dat mijn zoontje mijn gedrag spiegelt?’ Ik vond dat ze het heel knap onder woorden bracht. Ik dacht daardoor dat zij wel zelf met dit inzicht aan de slag kon gaan.”
Om de tuin
Intussen mocht Paulien met thuisbegeleider van het kind bellen en die gaf meer informatie over de vrouw. Haar huis is een chaos. Verder heeft het kind overgewicht, omdat de moeder haar boosheid compenseert met veel en zoet eten. Bovendien blijkt ze een persoonlijkheidsstoornis te hebben. “De vrouw is gepokt en gemazeld in de hulpverlening en kent de terminologie. Daarmee leidde ze mij om de tuin. Als ik bij haar thuis was geweest of met haar had kunnen beeldbellen, had ik veel kunnen zien en verdiepende vragen gesteld. Maar de moeder wilde niet beeldbellen. Nu weet ik waarom.”
De woorden van de moeder waren sterk, te sterk. ”Ik dacht dat ik in coronatijd ouders telefonisch goed kon helpen”, aldus Paulien. “Nu vraag ik me met terugwerkende kracht af of dat wel zo was.” Dat is het verraad dat taal kan plegen, ook in de hulpverlening.