VAN TWEE WOORDEN NAAR EEN LEEG BLAADJE

In Rusland zijn twee woorden zo sterk geworden dat de woorden zelf niet meer nodig zijn om ze uit te drukken, dat alleen de verwijzing naar deze woorden voldoende is om mensen op te pakken. De verwijzing bewijst daarmee des te meer de kracht van de boodschap.

In 1965 maakte Joseph Kosuth het kunstwerk Eén en drie stoelen. Hij plaatste een stoel, een foto van de stoel en een bordje met daarop de tekst ‘stoel’ naast elkaar. Het ding, een afbeelding van het ding en een afbeelding van het woord dus. Je zou ook kunnen zeggen: het ding, het concept en het teken dat naar het concept verwijst. 

In Rusland gaan mensen de straat op met een andere afbeelding. ‘Dwa slowa’ staat op de borden en blaadjes die ze omhooghouden. Dat wil zeggen: Twee woorden. Daarmee verwijzen ze naar twee andere woorden: Geen oorlog. Voor die woorden werden eerder al mensen opgepakt. 

De demonstranten tonen dus een afbeelding van twee woorden die verwijzen naar de afbeelding van twee woorden die verwijzen naar het concept ‘geen oorlog’. Het regime begrijpt de verwijzing maar al te goed. Ik kan nu iets zeggen over de kracht van taal. Maar helaas zijn repressie en geweld nog krachtiger. Daar kunnen twee woorden vooralsnog niet tegenop.

Intussen is in Rusland zelfs een leeg blaadje voldoende om in een politiebusje te worden afgevoerd. Het blaadje zelf is een teken geworden dat verwijst naar het concept ‘geen oorlog’. Ik hoop dat de Russen het blijven durven. Veel witte blaadjes tegenover een diepzwarte bladzijde.