VOORLOPIGE CONCLUSIE: TEKST EN BEELD HOEVEN NIET TE PAREN
Ik heb niet de illusie dat jullie wekelijks mijn website checken om te zien of er al een nieuwe blog staat, maar hadden jullie dat wel gedaan dan hadden jullie vanaf januari kunnen lezen: “Dit bericht is verwijderd. Hier stond een blog over woord en beeld en hoe die succesvol bij elkaar te brengen. Maar ik ben er nog niet uit. Ik kom erop terug.” Bij deze.
Tekst en beeld, het verschil daartussen en hoe ze bij elkaar te brengen. Poeh. Dit is serieus een zoektocht van jaren. En als ik het breder trek dan mijzelf: een zoektocht van eeuwen. In de klassieke oudheid werd er al over gedebatteerd. En Leonardo da Vinci sprak zelfs van een paragone – een competitie tussen schilderkunst, beeldhouwkunst, muziek en poëzie. Da Vinci vond de schilderkunst superieur omdat beelden het meest waarachtig de natuur weergeven.
Door de eeuwen heen zette de strijd tussen de kunsten door, in telkens andere vormen van onverenigbaarheid. Ik heb pogingen ondernomen om de strijd te beslechten. Ik dacht het gevonden te hebben in een woke non-binaire benadering: er zijn genoeg vormen tussen tekst en beeld, zoals bijvoorbeeld visuele poëzie of werken waarin letters ‘slechts’ vorm zijn. Toch kwam er ik er zo niet uit. In visuele poëzie blijven de woorden tekst en als letters slechts vorm zijn dan zijn ze dus geen tekst, maar beeld.
Het stomme is dat ik nu niet meer helemaal begrijp waarom ik tekst en beeld zo nodig uit hun aparte kooitjes wilde halen en bij elkaar wilde stoppen om te paren, waar ze eeuwenlang vochten. Tekst en beeld zijn gewoon andere diersoorten. Ze hebben ieder een eigen habitat. Ik was onlangs in het Kröller-Müller Museum en daar stond bij één van de kanokunstwerken van de Italiaan Gilberto Zorio: “Energie is voor Gilberto Zorio de schakel tussen beeld en taal, tussen zintuigelijke ervaring en denken, tussen het zichtbare en het onzichtbare.” Ik weet het effe niet met die energie, maar ik moet zeggen: ik ging wel weer aan bij die zin. Beeld is zintuigelijk en direct voor iedereen toegankelijk, taal is een stap daarvandaan en speelt zich af op een indirecter niveau.
Nu hoeven tekst en beeld van mij dus niet meer te paren, maar co-existeren, desnoods als kat en hond, zou wel fijn zijn. En dan ben ik weer bij mijn zoektocht. Hoe kunnen ze gelijkwaardig samenleven onder één dak? Hoe kun je tekst en beeld zo combineren dat tekst niet een uitleg is bij beeld, beeld niet een illustratie bij tekst? De één blijft de ander willen domineren. Bij mij dan hè?
Ik zoek door. Suggesties welkom!